“Ik ben één van de teamleden van het Verbeterteam. We onderzoeken en implementeren verbeteringen aan het productieproces, samen met een team van enkele productiemedewerkers. We werken op dit moment onder andere aan las-mallen en insluitingskasten. En aan productverbeteringen – zoals een nieuwe wandconstructie voor onze ATM-kluizen.”

Peter Jancek (40) is geboren in een klein plaatsje in het voormalige Tsjecho-Slowakije. De omwenteling van communisme naar democratie in Oost-Europa ligt aan de bron van zijn keuze destijds om buiten Slowakije te werken.

“Ineens, op een ochtend in 1989, werden we wakker in een andere wereld. Ik had bijna mijn middelbare schooltijd afgerond. Net als andere jongens ging ik in dienst, en daarna studeerde ik Mechanical Engineering aan de universiteit in Trenčín. Ik trouwde, en mijn vrouw en ik zochten naar een manier om wat te sparen om een eigen huis te kunnen kopen – ons eigen ‘familie-domein’. Maar net zoals in andere Oost-Europese landen, ging de overgang van communisme naar democratie in Tsjecho-Slowakije erg ruw. Het sociale vangnet was volledig verdwenen. Ineens had Tsjecho-Slowakije tientallen miljonairs, maar ook miljoenen mensen die niets meer hadden. Er waren ineens werkelozen – en niemand kan zich een werkeloze man herinneren tijdens de communistische tijd. Het was onmogelijk om te werken en te sparen voor een huis. Daarom keek ik elders, en vond een baan in een fabriek in Engeland, in Manchester. Eerst als productiemedewerker, later als engineer.”

“Na 5 jaar gingen we terug naar Slowakije, en ik begon een klein bedrijfje in lasconstructies. Maar ook 10 jaar geleden nog was de economische situatie in Slowakije slecht. Het lukte ons niet om winstgevend te worden. Dus ik besprak met mijn vrouw wat we konden doen. Op het internet vonden we een vacature bij Gunnebo, voor een technisch onderlegde medewerker op de plaatstaal afdeling. Ik reageerde op woensdag – die magische woensdag. Twee dagen later belde een medewerkster van Euro-Planit uit Doetinchem, en we bespraken mijn ervaring met het werken met lasersnijders en het buigen van staal. Ze belde dezelfde dag nog terug, en zei ‘Je kunt maandag beginnen’. Dat bracht het huis in rep en roer: Waar ligt Doetinchem eigenlijk? Hoe kom ik daar? Zo is het begonnen, 10 jaar geleden. “

Voor Mateusz Zasada begon het in 2011, toen hij bijna 20 jaar was. Hij woonde in Lublin in Polen. “Enkele weken nadat ik van de middelbare school kwam, belde mijn zuster me op en zei dat ze een baan voor me had geregeld – en dat ik over 2 dagen in Doetinchem moest zijn. Zij was een paar maanden eerder naar Nederland gegaan. Ik had geen ervaring in de productie – alleen maar met wat zomerbaantjes in de bouw. Maar het werk in de fabriek is prima te doen. Ik vind het hier prettig wonen – kleine dorpen, de natuur. De mensen groeten elkaar hier, dat voelt voor mij vriendelijker dan in een grote stad als Lublin, waar mensen meer langs elkaar heen leven.”

“Ongeveer 2 jaar geleden moedigde Gunnebo me aan om te solliciteren als assistent teamleider. Sindsdien heb ik veel geleerd over de productie, bijvoorbeeld door cursussen op het gebied van Lean produceren. Ik heb nu meer een overzicht van het productieproces – een deel van de opleiding is een rondgang door de fabriek, waarbij je steeds enkele weken op een afdeling werkt. Mijn belangrijkste taken zijn ondersteunend: zorgen dat materialen beschikbaar zijn voor de medewerkers, eventueel invallen als er te weinig mensen zijn, en supervisie houden. Ook help ik mijn teamleider Daniël bij het vertalen bij gesprekken met buitenlandse medewerkers die geen Engels of Duits kunnen. Ik train ook de nieuwe medewerkers op mijn afdeling, en instrueer ze in het gebruik van de PBM’s (Persoonlijke Beschermings Middelen). Gunnebo biedt me veel mogelijkheden – als ik iets wil leren, zoals een heftruckcertificaat, dan is dat geen probleem.”

Beiden gaan op hun eigen manier om met het leven in een ander land. Mattheus Zasada heeft geen relatie en ziet zijn familie uit Polen nu en dan. En hoewel hij wel verhalen kent over discriminatie, voelt hij zichzelf hier welkom.

“Ik ga zo’n 2 keer per jaar naar Polen, naar huis, en soms komen mijn moeder, of mijn broers op bezoek bij mijn zuster, die in Ommen woont met haar man. Voor mij voelt het hier in Nederland niet of ik niet welkom ben. Ik doe graag krachttraining bij een sportschool, en daar ken ik inmiddels iedereen. Het is voor mij echt ontspannend, na een inspannende training voel ik me goed. Het is mijn medicijn, zeg ik altijd. Ik ga na het werk vaak samen met 2 Slowaakse collega’s naar de sportschool. We wonen in Stroombroek, een Landal park vlakbij. Samen met 4 andere collega’s in een ruime bungalow. We kennen elkaar al een lange tijd, en zijn gewoon vrienden. Dat gaat prima.”

Voor Peter Jancek is het anders – zijn vrouw en 2 dochters in Slowakije zijn het middelpunt van zijn leven, zijn ‘thuis’, en in Doetinchem gaat het – uiteindelijk – toch om werken. Dat dubbele bestaan valt hem soms moeilijk, hoe groot zijn waardering ook is voor het werken bij Gunnebo en de mensen waar hij al lange tijd vrienden mee is. Hij vindt steun in zijn geloof, en ook in de band met zijn vrouw.

“Ik denk dat we geluk hebben – ons huwelijk is gebaseerd op een sterke band, en ons gezin is hecht. Mijn vrouw is geweldig – haar kracht en toewijding maken 80% uit van ons succes. We hebben 2 dochters, Paulina, zij is bijna 13, en Theresa, die 8 jaar is. Ik besef wel dat ik door mijn werk hier belangrijke momenten heb gemist in hun opgroeien. Maar ik ga vaak naar huis – misschien wel 10 keer per jaar voor 1 of 2 weken. Dat is van de voordelen van het werken bij Gunnebo – je kunt bij overwerk vrije dagen opsparen. Tijd voor tijd.”

“Mijn vrouw is nooit in Doetinchem geweest. Haar ervaring met het wonen in Manchester was erg negatief. We woonden daar in een drukke achterbuurt waar veel agressie voorkwam. Ze zei ‘dat nooit meer – ons dorpje in Slowakije is gewoon de beste en veiligste plek om te wonen’. Voor haar was het een kwelling. En ook ikzelf voelde me in Manchester vaak niet goed – de manier waarop ze daar met medewerkers omgaan – dat was soms als een slag in het gezicht. Dus toen ik naar Doetinchem ging was ik daarop ook voorbereid. Maar het bleek een wereld van verschil. Ik wil vooral Martin van Dillen noemen, de teamleider van het ‘voorwerk’ waar ik begon met werken. Een geweldige man, hij maakte dat ik me welkom voelde, dat ik voelde dat mijn bijdrage nodig was – dat mijn ervaring en vaardigheden gewaardeerd werden. Na een paar maanden wist ik – ‘Hier wil ik werken’. Ik voelde me echt op mijn gemak, er was een hele goede werksfeer, niemand behandelde me als een buitenstaander omdat ik uit een ander land kwam – iedereen wilde helpen, meewerken.”

“De eerste 3 jaar werkte ik op allerlei afdelingen in de fabriek – het voorwerk, het lassen, het buigen, de afmaaklijn – en ook bij het schoonmaken en de expeditie. Daarna ging ik werken bij Engineering, en sinds ongeveer 2 jaar werk ik aan Continuous improvement. Ik heb vooral veel geleerd op het gebied van communiceren – met mensen van andere generaties, mensen die al decennia bij Gunnebo werken. Als je als Engineer veranderingen wil aanbrengen in het proces, dan kun je dat niet zomaar doorvoeren. Je moet een manier vinden om die verandering geaccepteerd te krijgen. Ik ben gelovig, katholiek – en ik heb me altijd geïnteresseerd voor filosofie, voor boeken – voor de verschillende manieren waarop je tegen onze samenleving en cultuur kunt aankijken. Net zoals Mattheus Zasada geloof ik dat je niet zomaar iets kunt opleggen aan anderen. De mensen zijn het belangrijkste – uiteindelijk belangrijker dan een product. Ik heb geleerd om voorstellen voor veranderingen opnieuw en anders te bekijken, als ze op weerstand stuiten. En met geduld te zoeken naar een oplossing die anderen ook zien zitten. En als het uiteindelijk niet lukt – dan accepteer ik dat.”

“Er is een kleine abdij hier vlakbij – de St. Willibrordsabdij. Er is een grote tuin met prachtige bomen, en een kleine gebedsruimte. Ik ga daar soms heen tijdens de dienst op zondag, of na mijn werk, als mijn gedachten te vol zijn van het overleg over veranderingen, of van allerlei technische vraagstukken. Of als ik mijn gezin zo mis dat het me te zwaar valt. Er komen weinig mensen. In de loop van enkele jaren heb ik daar een aantal vrienden leren kennen, ook onder de monniken. Ik ga erheen om kalmte te vinden, innerlijke rust – om nieuwe moed op te doen. Mijn geloof geeft me kracht. En het moedigt me aan om anderen te helpen. Anderen die uit Oost-Europa in Nederland komen werken, en bijvoorbeeld geen Engels of Duits spreken. Niet iedereen heeft veel hulp nodig – een beetje vertalen kan genoeg zijn. Maar voor sommigen voelt het alsof ze in een andere wereld zijn terecht gekomen, en die hebben hulp nodig bij voor ons eenvoudige zaken als het openen van een bankrekening, of het leren van de pauzetijden. Vaak probeer ik het overleg tussen teamleiders en nieuwe werknemers te ondersteunen. Dan merk je dat als je de taal-barrière hebt overbrugt, je altijd tot een goede oplossing kunt komen, op een vriendelijke manier.”

Europa – de eenwording in de EU en het recht om te werken in andere lidstaten draagt zo bij aan de levens van deze 2 mannen. Voor we kijken naar hun plannen voor de toekomst kijken we nog even terug naar het leven van hun vader en grootvader, tijdens het communisme van Oost-Europa. De vader van Mattheus Zasada was vooral een alleskunner.

“Ik ben geboren na het communisme, in 1991, en ik kan dus over die tijd daarvoor niet veel vertellen. Maar mijn vader was een man die alles kon – een loodgieter, een bouwvakker, een vrachtwagenchauffeur en een kok – een chef-kok. Hij deed alles. Mensen zoals mijn vader die dat allemaal konden – dat was normaal vroeger. Er was geen geld om iemand in te huren. Mensen moesten zich aanpassen, overleven met wat ze hadden.”

Peter: “Het communisme zoals dat rond 1980 in Tsjecho-Slowakije was, toen ik jong was – dat kun je niet vergelijken met het communisme uit de 50’er of 60’er jaren. Wij waren relatief vrij. We konden niet alles zeggen, maar wel bijna alles. Mijn grootvader vocht in de Tweede Wereldoorlog samen met het Engelse leger tegen de Duitsers. De soldaten van het Tsjecho-Slowaakse leger die naar het Westen waren gegaan om te vechten, waren na de oorlog, toen in 1948 het communisme kwam, ineens ‘imperialistische spionnen’. De soldaten die naar het Oosten waren gegaan – dat waren de helden. Dat leerde ik op school – alleen het Rode leger had echt gevochten. “

Mateusz Zasada blijft, zo hoopt hij, de komende jaren nog in Doetinchem bij Gunnebo. Misschien in de toekomst als teamleider. “Maar ik ben nooit iemand geweest die ver vooruit denkt, iemand die een plan heeft voor de toekomst. Ik doe gewoon mijn best, en ik zie dan wat er op mijn pad komt. Voor nu voel ik me hier op mijn gemak, en ben ik onder vrienden. Ik kan alleen maar positief zijn over het leven in Nederland.”

Voor een vakkundig en ervaren engineer als Peter Jancek zijn er in Europa altijd verleidingen – vacatures, met mogelijk een hoger salaris, of een nieuw werkveld. Toch denkt Peter Jancek niet aan een andere werkgever.
“Dat heeft ook te maken met mijn geloof. Ik heb – net zoals iedereen wel zal doen – gedacht over andere mogelijkheden. Maar iets in mij zegt dan: ‘Waarom denk je daaraan? Wat is er nu echt belangrijk?’. Voor mij is er één ding het allerbelangrijkste, en dat is mijn familie. Ik ben hier om te werken voor de toekomst voor mijn dochters. En er is een punt waarop je moet zeggen – ‘we hebben genoeg, we hebben niet meer nodig’. Ik ben hier nu bijna 10 jaar, en dat punt komt in zicht. Mijn vrouw is een verpleegkundige in een Intensive care unit in een ziekenhuis. We hebben een goed leven, en zijn daar dankbaar voor. Dankbaar ook aan Gunnebo. Ik heb in de jaren dat ik hier werk meer geleerd dan in alle jaren ervoor. Bij dit bedrijf leeft de gedachte dat mensen zich mogen ontwikkelen, en er zijn bijna geen grenzen als je dat wilt – wilt leren, wilt groeien. Gunnebo zal je daarin altijd steunen. Natuurlijk – zoals bij alles in het leven zijn er dingen die je zelf anders zou doen, en waar je mee om moet leren gaan. Maar als ik een waardering voor dit bedrijf mocht geven in sterren, dan zonder twijfel: 5 van de 5 sterren.”

“Op een dag zal ik teruggaan naar Slowakije – en daar wil ik dan blijven, en oud, heel oud worden. We hebben ook een huisje in het noorden van Slowakije. Daar hebben we een oude Zetor tractor staan, die ik op een dag zal repareren. We nemen dan twee varkens, 3 koeien, kippen en konijnen – en als het meezit komen onze grootouders dan op bezoek voor een feestmaal. Gebraden worstjes eten rond een kampvuur. Dat is wat ik in gedachten heb als het allerbeste.”